بيشمه
بيشمه در لغت هر چيز پختني را مي گويند و در اصطلاح تركمن ها، ناني است روغني و شبيه به باميه. بدين ترتيب كه خمير را به اندازه باميه قطعه قطعه مي كنند. آنگاه اين قطعه ها را در روغن داغ مي پزند. معمولا در تهيه خمير بيشمه شير و شكر و تخم مرغ و جوش شيرين به آن اضافه مي كنند كه بيشمه خوشمزه تر مي شود.
قاتلاما
ناني است روغني كه به ترتيب زير تهيه مي شود.
1- ابتدا آرد را خمير مي كنند.
2- خمير آماده را به صورت قطعاتي كه هر قطعه يك قرص نان بشود، تقسيم مي كنند.
3- براي هر چهار قطعه خمير، يك تخم مرغ اضافه مي كنند.
4- قطعات خمير را به صورت ورقه هاي نازكي در مي آورند.
5- خمير هاي ورقه شده را كه به شكل دايره اي كامل است، روي هم مي چينند و در فاصله ورقه ها، روغن مي مالند. تعداد اين ورقه ها ي نازك خمير، به ضخامت نهايي قاتلاما بستگي دارد و به اختيار بانوي خانه است.
6- در اين مرحله، خميرهاي چند لايه را در روغن داغ مي پزند.
7- پس از آماده شدن قاتلاما، بلافاصله بر آن، شكر مي پاشند تا شيريني شكر در تمام لايه ها جذب شود.
اكمك
براي پختن اكمك كه در تركمنستان چلفك مي گويند، روغن نقش چنداني ندارد و ترتيب پخت آن چنين است.
1- ديگ چدني را در روي آتش گرم مي كنند.
2- تهِ ديگ را با مقدار كمي روغن، چرب مي كنند.
3- خمير آماده را به صورت لايه اي نازك و مدور در مي آورند و با كمك كاردي دسته بلند در داخل ديگ مي چرخانند و پس از چند دور چرخاندن، زير و رو مي كنند تا طرف ديگر نيز كاملا پخته شود.
4- بعد از مرحله فوق، لايه ي ديگر بر لايه ي اولي اضافه مي كنند و باز در داخل ديگ مي رخانند.
5- در اين مرحله نيز عمل لايه گذاري تكرار مي شود، آنگاه لايه هاي پخته شده را از ديگ در مي آورند و مانند شيريني كاك كه مردم كرمانشاه مي پزند، در هم مي پيچند و با ريختن شكر در لا به لاي آن همراه با چايي مصرف مي كنند.
چافاتي
چافاتي نيز مثل قاتلاما ناني است روغني، اما بر خلاف آن، فقط از يك لايه تشكيل مي شود به ضخامت تقريبي 5 ميليمتر. در پخت اين نان روغني تخم مرغ استفاده نمي شود.
پوثيق
اين نان روغني نيز مثل قاتلاما و چافاتي تهيه مي شود اما يك لايه و بسيار نازك از آنها به ضخامت 2 ميليمتر. مصرف گرم اين نان روغني اگر شكر هم پاشيده باشند، خوشمزه تر است.
غذاهاي سنتي استان خراسان شمالي به شرح زير مي باشند:
آش يارمه
آش دوغ
فطير(نان فطير)
ديزي، آش شله قلمكار، آش زين العابدين، اشكنه، آبگوشت بزباش، دمپختك
غذاهاي محلي مازندراني
چند نمونه از غذاهاي محلي مازندران
آغوز مسما:
خورشتي كه از گردو، مرغ، ترشي انار درست مي شود.
ته چين :
برنج همراه با گوشت
ترش ترشو:
برنج را همراه با حبوبات ، ترشي آلوچه، مانند آش درست مي كنند.
دوپتي:
دوغ را به حبوبات پخته شده و سير داغ اضافه مي كنند.
اسپناساك:
اسفناج پخته همراه دانه انار، عدس، سير داغ ، رب گوجهو اب انار نارنج
آش كدو:
برنج پخته، كدوي پخته و له شده كه اب زرشك و شكر به آن اضافه شده است.
نازخاتون:
بادمجان كبابي و له شده كه به آن آبغوره ريحان، جعفري وسير كوبيده اضافه مي شود.
اسفناج مرجي:
شامل اسفناج پخته، عدس سير، و انار ترش است.
كهي انار :
كدوي پخته همراه باقلا و عدس پخته شده با گردوي ساييده ودانه انار، كه سير داغ به آنها اضافه شده و مخلوط آن را همراه پلو مي خورند.
قليه:
عدس، باقلا، اسفناج سرخ شده، گوشت، گردو و ساييده شده را با هم مخلوط مي كنند و دانه انار را در آخر اضافه مي كنند موقع خوردن سير داغ روي غذا مي ريزند.
خورشت آلو :
مرغ پخته همراه دانه انار، آلو سرخ شده و پياز داغ .
انواع نان و شيريني
آغوزنون:
آرد گندم، شير، تخم مرغ و شكر رابا هم مخلوط نموده سپس لاي خمير را گردو مي گذارند.
پشت زيك :
شكر يا قند را در يك قاشق آب حل مرده روي اجاق ميگذارند بعد از قاشق روغن ومقداري كنجد به آن اضافه كرده مايه را در سيني مي ريزند و به اندازه دلخواه برش مي دهند.
پيس گندله :
اين شيريني شامل گردوي ساييده شكر قرمز و يا شيره خرمالو و آرد برنج سرخ شده و كنجد است.
رشته به رشته:
برنج را خيسانده آرد مي كنند و بااب خمير مي كنند. روي تشت كمي زرده تخم مرغ و كره مي مالند و خمير را رويتشت به شكل رشته مي ريزند بعد سرخ مي كنند روي رشته به رشته پودر قند و هل كوبيده مي ريزند. نون قندي دله دكرده نون، آب دندون، نسري، كوناك و تون سرنون از ديگر شيريني هاي مازندراني است.
تهيه شكر قرمز به روش سنتي :
در چند دهه گذشته به منظور تهيه شكر قرمز كشت گياه نيشكر در مناطق جلگه اي استان مازندران رواج داشته است. براي گرفتن شيره نيشكر وتبديل آن به شكر قرمز از وسيله اي چوبي به نام كليا كه به ابتكار اهالي محل تمامي از چوب ساخته شده استفاده مي شود. به اين منظور سرپناهي به ابعاد تقريبي 5*15 متر مربع با مصالح سنتي موجود در محل كه بيشتر از ني و چوب بود برپا ميشد و در وسط اين سرپناه كليا قرار مي گرفت.اين وسيله چوبي بانيروي محركه حيواناتي مانند گاو يا اسب به دور محوري حركت دوراني داشته و در حين چرخش قطعات كوچك ساقه نيشكر در محلي به نام كليادار فشرده شده و شيره نيشكر بر اثر فشار وارد شده به ساقه نيشكر ، به وسيله لوله چوبي به نام سله به داخل ظرف چوبي به نام نوكا مي ريخت و با جوشانيدن شيره نيشكر در ديگ هاي مخصوص پس از طي مراحلي شكر قرمز جهت مصارف غذايي توليد مي شد.
انواع شربت:
بهار نارنج، آلبالو، انار.
انواع ترشي:
بادمجان ترشي، سير تري، هفت بيجار، ترشي يارمسي.
انواع مربا:
مرباي به، مرباي آلبالو، مرباي سيب، مرباي پرتقال ، مرباي انجير، مرباي هويچ ، مرباي بالهنگ