در ماه مبارك رمضان رسم و رسومات طبق ديگر شهر هاي ايران برگزار مي شود همه ساله در ماه مبارك رمضان سفره افطار پهن مي كنند .معمولاً آش و شله زرد افطار مي دهند . شبهاي 19 تا 21 ماه رمضان همه به مسجد مي روند تا سحر در مسجد نماز و دعا مي خوانند تا از لحظه لحظه شبهاي قدر استفاده كنند.

براي بيدار كردن مردم از خواب به هنگام سحر فردي به مسجد مي رود و با بلندگو ي مسجد هنگام سحر را ندا مي دهد.

و بعد قرآن و دعا و سخنراني هاي عالمي را پخش مي كنند .بعد از خوردن سحر كساني كه ميل دارند به مسجد مي روند و نمازشان را در آنجا به جا مي آورند بعد از اتمام ماه مبارك رمضان عيد فطر است كه همه با صداي اذان به مسجد مي روند و براي اقامه نماز عيد آماده مي شوند و بعد از ختم نماز همه به خانه هايشان باز مي گردندند و شروع به خوردن صبحانه مي كنند .

ماه محرم: در اين ماه رسم به گونه اي است كه از اولين شب تا اخرين شب مردم هيئت ها را دعوت به خوردن شام مي كنند كه در اين شهر كوچك سه هيئت بنامهاي هيئت جوانان انصار الحسيني ؛ (مخصوص جوانان ) هيئت سيد الشهداء و هيئت قمر بني هاشم كه هيئت سيد الشهداء (بچه ها از 9 تا 20 سال و بالا شركت دارند .)

بعد از خوردن شام يا گاهي وقتها نهار براي سينه زني و خواندن نوحه در جلوي مسجد حاضر مي شوند و هر سه هيئت  با همديگر سينه مي زنند و نوحه مي خوانند اين هيئت ها بسيار منظم و مرتب هستند و زنان و مردان همه براي شركت در اين عزاداري مي روند و با دعاهاي خود شفاي مريضان و فرج اقا امام زمان را مي خواهند طوري كه بعضي ها را مي بينيم با چشمان پر از اشك به خانه ها باز مي گردند واين امر تا شب دهم ادامه دارد و روز عاشورا بعضي از مردان به تعزيه خواني مي پردازند و همه مردم (هم زنان و هم مردان ) براي ديدن مراسم عزاداري به جايگاه مي روند كه معمولاً در ميدان يا فلكه شهر انجام مي شود اين ميدان ميدان امام خميني (ره ) است .

پس از اتمام تعزيه مردم به روي مزارها رهسپار مي شوند و هيئت ها نيز با سينه زني به سوي مزار شهدا و غيره مي روند . در اين هنگام اجراي تعزيه  به مردم شير ،شربت وچيز هاي ديگر مي دهند كه اكثر آنها به صورت نذري بين هيئت ها تقسيم مي شوند .

سرچشمه شوقان ؛ كوچه باغهاي زيباي شوقان؛ غار امر شوقان ؛ غار گنج كوه ، قلعه كفش دوزك  ؛ دره بنينزو  ؛ كوه بهار ، هفت امام ناويا ؛  قلعه سنگي طبر ،  لق لق طبر ؛ جنگل كركوي آلاداغ شوقان وچشمه ها وطبيعت زيباي فراوان دراين كوه، قزلر قلعه جغدي ،اوغلان قلعه جغدي ؛دره زيباي چهار بيد ، تپه امير شوقان ؛ شاهزاده اسماعيل چپه  ؛ وجود امامزادگان در اين بخش به اهميت و زيبايي آن افزوده است سرچشمه شوقان تنها محل تفريحي با سرچشمه هاي زيباست كه كوچه باغهاي زيبا و بي نظير نيز در اطراف آن واقع شده است .

در گذشته شهر شوقان داراي دو حسينيه زنان و مردان بود و يك مسجد به نام كه هم زنان و هم مردان در آنجا بودند و براي نماز خواندن وسط اين مسجد چادر بزرگي مي زدند و نماز را به جا مي آوردند و در حال حاضر اين مسجد و هم حسينيه ها به دليل جاده سازي تخريب شده و مسجد جديدي بنام مسجد جامع شوقان چند سالي است كه تاسيس شده است  كه سه طبقه است يك طبقه زير زمين و دو طبقه ي ديگر كه طبقه دوم مختص به مردان و طبقه سوم مختص زنان است .هم اكنون  دو حسينيه در حال تاسيس مي باشد .

جاده : در حوزه جغرافيايي بخش شوقان حدود 200 كيلو متر جاده ارتباطي وجود دارد كه حدود 45 كيلو متر آسفالت و الباقي خاكي و شوسه درجه 3 است و عمدتاً اهالي بخش براي عرضه محصولاتشان به بازار مصرف با شكل جدي مواجه مي باشند و اكثريت اهالي بخاطر عدم وجود جاده مناسب اظهار گلايه و شكوه دارند در حال حاضر پيگيريهاي انجام شده فاز اول جاده گرنخ – شوقان در حال حاضر در حال اجرا مي باشد كه به دليل عدم اختصاص اعتبارات عمليات اجرايي آن متوقف شده است .

برق : تمامي روستاهاي سطح بخش از نعمت برق برخوردار مي باشند گاهي به دليل عدم رعايت اصول فني به هنگام اجرا در نصب خطوط انتقال وعدم جبران بار خطوط ،روستائيان با مشكلات قطعي برق وافت ولتاژ مواجه هستند در سال 1383 با پيگيريهاي انجام شده دفتر برق در سطح بخش تاسيس شده است .

بهداشت : در حال حاضر 60 % روستاها داراي خانه ي بهداشت بوده و تعدادي نيز روستاها ...... مي باشند .

دو مركز بهداشتي درماني (شوقان و چهاربيد) در سطح بخش فعال مي باشند كه به دليل امكانات كم از لحاظ خدمات دهي مطلوب به بيماران (عدم تسهيلات زايمان ) با مشكل مواجه هستند .

آب : در حدود 40% روستاها از آب آشاميدني بهداشتي برخوردار مي باشند بقيه روستاها در حال پيگيري آب رساني بصورت مجتمع مي باشند كه در آخرين پيگيري ها مجتمع آب رساني ناويا و برزانلو تصويب شده كه در صورت اختصاص اعتبارات لازم مشكل آب شرب بخش مرتفع خواهد شد . شايان ذكر است كه 7 روستا ي شاده دار در اين بخش وجود دارد .

مخابرات : در بخش شوقان حدود 1800 اشتراك خصوصي تلفني وجود دارد و برابر برنامه ارايه شده به مخابرات كه به تصويب نيز رسيده طي سال 84 با ايجاد 4 مركز جديد تمامي خانواده هاي سطح بخش مي توانند از اشتراك خصوصي تلفن استفاده كنند.

در حال حاضر در كليه روستاهاي بخش دفتر مخابراتي تاسيس شده است .

با توجه به وضعيت فيزيكي و طبيعي منطقه و عدم ايجاد تاسيسات و كارخانه هاي توليدي اشتغال جوانان با دو رويكرد مواجه است :

-          مهاجرت به شهرهاي بزرگ و انجام شغلهاي خدماتي

-          فعاليت در بخش كشاورزي عمدتاً به علت تقسيم شدن اراضي ناشي از ارث از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نبوده و از سويي ديگر خشكسالي حاكم بر منطقه خريد بر مشكلات اشتغال شده است .دامپروري نيز يكي از قطبهاي اشتغال مردم منطقه است كه به صورت سنتي و به شيوه گذشتگان مشغول فعاليت هستند ودر اين زمينه راهكارهاي لازم به دامداران و كشاورزان داده شده است ليكن تا كنون نتيجه مورد دلخواه در بر نداشته است .

برابر برنامه هاي زمان بندي شده بخشداري سعي شده است كه مردم به تاسيس شركتهاي تعاوني كشاورزي و دامداري ترغيب و تشويق شوند كه اين امر ضمن جلوگيري از مهاجرتهاي بي رويه باعث ايجاد فرصتهاي شغلي واز سوي ديگر بهره برداري مناسب از زمينهاي كشاورزي موجود مي شود .

در بخش شوقان كشاورزي يكي از منابع اقتصادي مردم منطقه است با يك نگاه آماري در سطح كل بخش 13000 هكتار زمين زراعي و 2000 هكتار باغات وجود دارد كه با آبي 2560 ليتر در ثانيه كه از 49 حلقه چاه عميق 40 رشته قنات و 22 دهنه چشمه آبياري مي شود كه حاصل آن 17 نوع محصول زراعي و 13 نوع محصول باغي است منطقه شوقان با خاك حاصلخيزي كه دارد در حال حاضر به دليل آشنايي كم كشاورزي با روشهاي جديد از طريق سنتي اراضي را كشت و زرع مي كنند كه به دليل عدم استفاده كاربري از آب استحمامي و توجه كم كشاورزان به تبخير الگوي آبياري و كشاورزي يكي از معظلات منطقه تبديل شده است كه با رويكرد سازمان جهاد كشاورزي مقداري موثر بوده ليكن با كمترين بي توجهي از سوي كشاورزان اين منطقه گاهي دچار بحران خشكسالي مي شود از اين رو با بهينه كردن سيستم آبياري و استخراج صحيح از منابع آبي و اصلاح مديريت آبياري اراضي و تبخير الگوي كشت و روي آمدن به كشت كم آب و همچنين از ديدگاه دولت تقديم قوامين جلوگيري از خود شدن اراضي با تشكيل تعاوني ها گسترش خدمات ترويجي –سرمايه گذاري در بخش آب و توسعه منابع آبي و جلوگيري از هدر رفتن آب و نظارت مستمر در برداشت آبهاي زير زميني مي توان توسعه بخش كشاورزي را به دنبال داشت با اين توضيح چنان چه با وجود هزاران هكتار در حوزه آلاداغ كه بصورت سنتي كشت مي شود مي توان با برنامه ريزي اين منطقه را به جايگاهي مهم جهت كشاورزي پر در آمد و دامپروري هاي پر سود و باغاتي آباد نمود به طور خلاصه بايد گفت كه منطقه شوقان استعداد  شگرف در امور كشاورزي و باغداري دارد با كمي توجه مي توان آن را در سطح استان مطرح كرد .

محصولات اين بخش عبارتند از : گندم ،جو ،زرد آلو ، آلو،گيلاس ،گلابي ،سيب ،گياهان روغني گلزار و صيفي جات مي باشد.

مناظر ديدني

بخش شوقان از جمله دلتاهاي زيباست كه بين سه رشته كوه آلاداغ ،سالوك و بهار (ارس) قرار دارد و داراي آب و هوائي كوهستاني و برخوردار از چشمه سارها و قنات پر آب است كه ارتفاعات آن در فصل زمستان پوشيده از برف است و تا اواسط بهار در آن برف وجود دارد و در نگاه اول چشم انداز آن نظر هر كس را به خود جلب مي كند .غار معروف گنج كوه ،قلعه كفش دوزك ،قلعه سنگينه ،گردشگاههاي بنيزو ،و لق لق طبر ،دره هاي زيباي چهار بيد و زردآلو ،ارغلان قلعه ،قزلر قلعه جنگل كركوي از جمله جاذبه هاي گردشگري و مناظر ديدني جلگه محسوب مي شوند . وجود چشمه سارهاي گوارا و خنك بهمراه مردمان مهربان و مهماننپذير بر سفره زيباي طبيعت را زيباتر مي نمايد . به هر روي گوئي اين شهر قلعه اي از بهشت بر روي زمين است . كه به نوعي انسان از مواهب آن بهره مند گردد و به قدرت لايزال خداوند ايمان آورد .

صنايع دستي

عليرغم وجود صنايع جديد ،شوقان همچنان توليد كننده انواع گليم ، فرجين ،جاجيم و قالي و قاليچه است در اكثر روستاهاي منطقه كارگاههاي كوچك مشغول فعاليت هستند و چراغهاي سنتي صنعت را مي چرخانند .

چشمه شوقان مكان تفريحي
گوهر بي بي آروين فرزند سيد عبدالله از استان خراسان شمالي شهرستان بجنورد ؛ شهر شوقان ؛ داراي شغل آزاد .
شهر شوقان در 55 كيلو متري شهرستان بجنورد قرار دارد كه جمعيتي بالغ بر 12000 نفر در سال 1385 گزارش شده است به خاطر كمبود امكانات شغلي و محروميت منطقه اكثريت افراد به شهرستانهاي مجاور (مشهد ؛ بجنورد ؛ جاجرم و... ) به خاطر اشتغال كوچ كرده اند .
اين شهر داراي جاذبه هاي گردشگري فراواني مي باشد كه به خاطر دور افتاده بودنش كمتر مورد بازديد گردشگران ايراني و خارجي قرار مي گيرد اما چشمه شوقان (كه آب اين چشمه از دل كوه بيرون مي آيد و به سوي مزارع و باغات شهر روانه مي شود ) در اين چند سال اخير مورد توجه بسياري از گردشگران ايراني و خارجي و شهرهاي همسايه قرار گرفته و اكثريت قريب به اين منطقه براي تفريح و گردش مسافرت مي كنند مخصوصاً در روز هاي 13 فروردين و تابستانها كه مسافران زيادي را در بر مي گيرد

درختان كهنسال نه تنها ميراث و گنجينه‌ ماندگارذخايرژنتيك گياهي كشورها  شناخته مي شوند بلكه از مهمترين جاذبه هاي گردشگري دنياي كنوني نيز محسوب مي گردد . چه بسيار طبيعت گرداني كه به شوق ديدن و استراحتي هرچند كوتاه در زير شاخ و برگ اين موجودات چند صد هزار ساله رنج سفرهاي طولاني را به خود هموار مي كنند و كشور ها و قاره ها را در مي نوردند. با توجه به اينكه نظام كنوني جهان بر پايه اقتصاد مي گردد اين ويژگي ها مي تواند منافع مادي بسياري را براي هر كشوري  به ارمغان آورد و بر همين اساس حفاظت از درختان دير زيست از اهميت بالايي در كشورهاي گوناگون برخوردار است. سرزمين پاك ما ايران نيزبا توجه به گذشته كهن  والبته اهميت ويژه اي كه در اديان گوناگوني حاكم آن  درطول زمان به درخت ودرختكاري داده و مي دهند  از جمله كشورهايي  شناخته مي شود كه در جاي جاي آن انواع گوناگون درختان كهنسال در حال گذران عمر هستند.البته اين پيرترين موجودات ايراني علاوه بر  دو ويژگي گفته شده در بالا براي هم نوعان خود در ساير كشورهاي جهان داراي ويژگي خاصي هستند كه امكان دور ماندن آنها از گزند بلاياي غير طبيعي را كمتر مي كند. درختان كهنسال در نزد  ايرانيان تا حدي مقدس نيز هستند و وجود اين نوع درختان ، نشان‌دهنده ويژگي‌هاي قدسي طبيعت در ايران است و بر همين اساس به شدت مورد احترام اهالي مناطق اطراف زيست خود بوده واز آنها در برابر بلاياي مختلف محافظت مي شود. سرو ابركوه ، اروس سمنان ، سرو منجيل و هردبيل ، بلوط ويسر كجور نوشهر، چنار كتلي ،  لول هرمزگان از جمله مهمترين گونه‌هاي درختان دير زيست شناسايي شده در ايران هستند  كه قدمت سرو ابركوه با پنج هزار سال عمر قديمي ترين و لول  يا انجير معابد روستاي نصيرآبي هرمزگان با۳۴متر پيرامون  قطورترين درخت  كهنسال كشور محسوب مي شوند.در بين انواع گونه هاي درختي موجود در ايران  چنار گو نه اي  است كه بيشترين تعداد درختان دير زيست را به خود اختصاص داده است.چنار درختي است از گونه Platanus كه بومي نيمكره شمالي به ويژه اروپاي شرقي و جنوبي است و در ايران نيز بيشه‌هاي طبيعي آن ديده مي‌شود. اين درخت كه در مناطق مختلف ايران به عنوان درختي مقدس  وبيشتر در امامزاده‌هاي سراسر كشور ديده مي‌شود.عمر چنار در صورت مواجه نشدن با بلاياي گوناگون به ۵۰۰ سال و ارتفاعش به بيش از 25 مي رسد واين درحالي است كه قطر اين نوع چنارها  نيز از 2 متر بيشتر خواهد بود. يكي از استانهايي كه بيشترين چنار كهنسال را در دل خود جاي داده  خراسان شمالي است كه تاكون 4 اصله از آنها درفهرست ميراث طبيعي كشوربه ثبت رسيده اند.اين چهار چنار كه در روستاهاي كتلي، اسفجير، چناران و مهنان قراردارند هركدام داراي ويژگي هاي خاصي مي باشند كه مسئولان بر اساس آنها اقدام به ثبت ملي اين درختان كرده اند.

چنار روستاي اسفجير كه در حياط مسجد اين روستا قراردارد  حدود550 سال سن داشته و با توجه به شكل ظاهري وفرم تنه سالم و پايداري آن در شرايط جوي و اقليمي منطقه از اهميت بالايي جهت مطالعات ژنتيكي برخوردار است. چنار روستاي چناران  كه نام روستاهم از نام او اقتباس شده  در مركز اين روستا و دركنارراه اصلي عبورمردم ومجاورسرچشمه روستا است كه با توجه به قدمت و ارتفاع زياد و قطر بزرگ آن نزد اهالي منطقه ازاهميت خاصي برخوردار است.ديگر چنار خراسان شمالي كه به عنوان سي امين اثر فهرست آثار طبيعي كشور ثبت ملي شده در روستاي مهنان قراردارد . اين چنارنيزبه لحاظ شكل ظاهري داراي تنه قطوري بوده وهيچگونه آثار سوختگي يا آسيب ديگري روي تنه آن ديده نمي شود و با توجه به قدمت زيادي كه دارد جزء درختان كهنسال ايران محسوب شده كه با مطالعات ژنتيكي برروي آن مي توان  در جهت اصلاح ويا تكثيرآن اقدام كرد.اما بي شك مهمترين اين چهار چنار درخت كهنسال  روستاي كتلي است. قدمت اين درخت برابر با 1150 سال برآورد مي شود و كارشناسان موسسه تحقيقات و جنگلداري مراتع كشور آن را  كهنسالترين چنار ايران اعلام كرده اند. ارتفاع اين درخت كه در روستاي كتلي از توابع شهر شوقان قرار دارد،حدود 21 متر و قطر آن 570 سانتيمتر است كه تنه آن در گذشته بدليل آتش سوزي به دو نيم تقسيم شده و اكنون در فاصله اي كه مابين دو بخش تنه اصلي درخت بوجود آمده است، يك خودرو  پاترول براحتي جاي مي گيرد. همچنين آب چشمه روستا كه بطرف اين درخت جاري مي باشد از وسط تنه غربي درخت عبور مي كند.