مراسم نوروز در طبر از شب چهارشنبه سوري شروع مي شود. در اين شب مردم در حياط خود آتش روشن كرده و مراسم "چله چختي" (پريدن از روي آتش) را برگزار مي كنند. يكي ديگر از مراسمي كه در قديم در طبر مرسوم بوده و در حال حاضر منسوخ شده است كيسه انداختن است. نوجوانان و بچه ها از روي پشت بام يك كيسه خالي را كه يك طناب به آن متصل بوده است را به ايوان خانه ها مي انداخته اند. صاحبخانه مقداري كشمش بادام گردو و يا برگ زردالو در آن كيسه مي ريخته است. (بنده چيزي از آن دوران به ياد ندارم و ممكن است مطالب گفته شده كاملا صحيح نباشد). در اين شب همچنين افراد هر خانواده آب دهان خود را درون يك كوزه مي انداخته اند و به نيت دور شدن از بيماريها و بلاها  آن را مي شكسته اند (در دوران ما به دليل نبود كوزه از بطري شيشه اي استفاده مي شد!). برنامه ديگري كه در اين شب اجرا مي گردد توپ انداختن است. اين مراسم براي نوجوانان بسيار مهيج و جذاب است. در اين مراسم يك توپ پارچه اي كه از به هم دوختن چند فتيله چراغ نفتي ساخته شده و چندين روز در نفت مانده است آتش زده مي شود. بچه ها اين توپ آتشين را با دست به هوا پرتاب مي كنند. حركت توپ آتشين در آسمان تاريك بسيار جالب و ديدني است و بچه ها از ديدن آن لذت مي برند.

كرغا: عربي شده "كارگاه"  : محل يا كارگاه نصب ماشين دستي يا مكانيكيي بافتن پارچه (تنه(

 ليت) ليط(: ليچ: ميوه خيلي رسيده -مثل زردالوي ليت .از لوط  عربي به معني چسبناك اخذ شده است

 الخته: نيم رس .نيمه جامد.  از زبان تركي اخذ شده است. اله در تركي به معني نيم، نيمه و دو رنگ است.

خته: در تركي به معني جامد است. به طور مثال اله ياغي  يعني روغن نيمه جامد. زردالوي الخته

 خريج: (به ضم خ) آتش زير خاكستر

دغرمه: از فعت تركي دوغرمك به معني بريدن - تكه تكه كردن -تريد كردن نان در دوغ -ديشلمه - خورشت دوغ

 زرد و ذلير: زرد و ذليل - ضعيف و نحيف- بيمار

زردي: زرده - مثال : زردي تخم مرغ  ،  (بيماري زردي گوسفندان و غيره – يرقان yolk)

قلق :( تركي)  روش - عادت -فوت و فن - روش بازي و اجراي كار

نگارنده: محمدعلي نوري  

فرهنگ و اصالت يك مرز و بوم به گذشته و مردماني كه در آنجا مي زيسته اند وابسته است  و از گذشته چيز زيادي باقي نمي ماند جز ياد و خاطره همه آنان كه رفته اند و يادگاري براي ما به جا گذاشته اند . يادمان باشد كه ما هم روزي به تاريخ خواهيم پيوست و چنانچه بخواهيم ياد و خاطره هاي ما هم از بين نرود ياد و خاطره گذشتگان را زنده نگه داريم تا آيندگان نيز به سبب پيشينيان ما ، يادي از ما كنند .

اينجانب نيز براي اينكه در اين اداي دين سهمي داشته باشم در نظر دارم كه با جمع آوري عكسها و اسناد قديمي اهالي طبر (چه آنان كه در بين ما نيستند و چه آنان كه در قيد حيات هستند) بتوانيم ياد و خاطره گذشتكان را زنده كنيم و آن را در مجموعه اي جمع آوري و در اختيار هم وطنان عزيز قرار دهيم .

لطفا با ارسال عكسها و اسناد(مانند سند زمين ، قولنامه ها و . . . ) قديمي از اماكن ، مناظر ، اشخاص و . . . با ذكر محل ،تاريخ و مشخصات كامل عكس و سند ما را در تكميل اين مجموعه ياري فرمائيد .

عكسهاي و اسناد خود را به آدرس  rAsol_gz@yahoo.com   ارسال فرمائيد .

كله پرتون : گوشك (ورم غده بنا گوش)- (فرانسه: اوريون، عربي:نكاف،  انگليسي:mumps)

 نچاق : بيمار، ناخوش، ناچاق، از تركيب فارسي - تركي "ناساق" (ناسالم) يا از ناچاخ (ناسالم) كردي اخذ شده است.

 يره : يارو - آقا

 گل سيسي : نوعي زنبق باغي با گل هاي آبي يا بنفش- گل سوسن.

سگ مگزي : گزنه (nettle)، گياهي از تيره نعناعيان با پرزهاي گزنده 

ملكك : گياهي شبيه ماش كه در مزارع و باغ ها مي رويد. به عربي  ملك گفته مي شود.

 بياج : بوته خربزه، .هندوانه، كدو و مانند آنها.

 مل مل كردن : جنبيدن، تكان خوردن، وول خوردن.

ونگ ونگ كردن : تو دماغي حرف زدن، در انگليسي به معني غر و لند كردن است: .whinge

۱- كوه خانه دار

۲- قلعه سنگينه

۳- قلعه كتدر

۴- سنگ دختر

۵- صخره كله اسب 

۶- قبرستان سر كاريز

۷- قبرستان گوچين

۸- غار قاباخ

۹- يخچالهاي طبيعي در دامنه كوه سالوك

۱۰- چشمه لق لق

۱۱- چشمه سلطان

۱۲- سر چشمه طبر

۱۳- چنار طبر

۱۴- چنار خوني

۱۵- سرچشمه قنات ترنقي

دوستان طبري را به ديدن اين مكانها دعوت مي كنيم. اگر جاهاي ديگري را مي دانيد  لطفا به اين ليست اضافه كنيد.

۱۷.گَل گَل (Galle gall)

 حالت دويدن (تركي) به طور مثال : چشمهايش گل گل مي كند.

۱۸. دي كارد (Dikard)

دو كارد، قيچي بزرگ فلزي براي چيدن پشم گوسفندان

۱۹. گُرنه (Gornah)

 ساق گياه، به طور مثال : گُرنۀ قسني

۲۰. بَبَو (Babo)

 پدربزرگ، بابو، در تايباد هم به همين معني استفاده مي شود. در هندي «باپ» به معني پدر است. احتمالاً از اين واژه اخذ شده است.

۲۱.  آقا ملاّ

 خطاب به شوهر خواهر گفته مي شود. واژۀ «آقا» تركي است و به منظور احترام، قبل از اسامي مذكر استفاده مي شود. كلمه «مولي» در عربي به معني آقا، ارباب، دوست و داماد است. معني داماد، موجب استفاده از اين عنوان و خطاب شده است.

۲۲. قِبلَه (Ghebalah)

قباله : سند تعهد عادي يا رسمي، مالي يا غير مالي مانند بيع نامه ، سند ازدواج و اقرار نامه است. از اصطلاح تقبل عربي. در ده طبر اسناد عادي زمين ها و باغ ها را قبله مي گويند. اين اسناد شامل بيع نامه ها يا صلح نامه هاست. بسياري از قباله هاي اوايل سدۀ كنوني را براي معاملات مردم طبر، مرحوم آقا سيد قاسم نقيب تنظيم كرده و نوشته است. نسل بعد كمابيش از شكل و مضمون قباله هاي تنظيمي او، استفاده كرده است.

يكي از ابتكارت قديم ايرانيان قنات ميباشد كه سهم فراواني در آباداني و ايجاد آباديهاي فراوان از اهل باستان تا كنون داشته و هم اكنون نيز در اكثر نقاط ايران قناتهايي وجود دارد كه با توجه به عمر چند صد ساله آن هنوز مورد بهره برداري قرار مي گيرند. وطن عزيزمان طبر نيز كه در منطقه رتبه نخست را در تعداد قناتهاي ايجاد شده دارد و 85 درصد آبهايي كه جهت كشاورزي در اين روستا مورد بهره برداري قرار ميگيرد آز آب قناتهايي چون * آب طبر- دودرختي(ترنقي) – محمد آباد طبر- قلعه سنگينه – كتدر – چنارخوني – مقصود آباد – قنات داخل روستا معروف به آب چشمه – سر كاريز و كلاته قره  هستند كه با توجه به فرهنگ و تمدن طبريها در زمانهاي قديم در طبر احداث شده و پيرو آن باعث بوجود آمدن باغهاي سرسبز و فراوان در طبر شده است و تنها چشمه لق لق به صورت قنات نبوده و از دل كوه جاري و در باغهاي انگور لق لق جاري ميگردد .همه ساله تلاشهاي فراواني نيز جهت مرمت اين قناتها ميگردد كه جاي تشكر از كليه باغداران و دست اندر كاران اين امر مي باشد و اميد است كه قدر اين نعمتهاي الهي را بدانيم و از آن درست استفاده نمائيم .

۱۱. تخـته (Tekhtah)

علاوه بر معني معروف به معني قطعه زمين هموار است. به طور نمونه، تخته اركان در سمت راست جادۀ بجنورد - طبر قرار دارد. در ادامه همان مسير، تخته باشقي، تخته حق بيگ و تخته قُلي قرار دارند. باشقي در زبان تركي رايج در برخي نواحي خراسان به معني بقيه و باقي مانده و در تركيه، باشكا به معني مجزا و متفاوت است. تخته حق بيگ به احتمال قوي به لحاظ حقي كه بيگ نسبت به آنجا داشته به نام او نام گذاري شده است. بيگ در تركي به معني بزرگ محل و يا رييس قبيله است. تخته قُلي به نام قلي پدر ليلا مادر بزرگِ پدريِ نوراله شاد دل ناميده شده است.

۱۲.برَكـه (Brakah)

 بركه به معني دوست و رفيق است. در زبان كردي براك و براكه به معني دوست است.

۱۳.كَپلَمه ، كفلمه (Kaflamah)

 نوعي داروي تركيبي گياهي است. در زبان كردي نيز به همين معني است.

۱۴. اَزو  (Azo)

برادر ، داداش. در كردي به معني جوان است كه از واژه عربي عزب- عازب و عازو – آزو ، اخذ شده است. در فارسي باستان – هزو به معني مرد دلير است.

۱۵. بَريكلاّ (Barikallah)

از عربي « بارك الله» به معني : آفرين، آفرين خدا بر تو باد.

۱۶. تيوَر (Tivar)

جاي بلند و استوار. در زبان كردي غرب كشور با همين تلفظ و معني استعمال مي شود. براي ديدن شرح تفصيلي اين نام به فرهنگ نامۀ طبري تأليف نگارنده رجوع فرماييد.

كشتي چوخه از ورزشهايي است كه قدمت طولاني در طبر دارد و ياد و خاطره پهلوانان زيادي در ذهن مردم طبر باقي است. پهلواناني همچون حاج باقر باقري كه هنوز هم نشان پهلواني بر جثه تنومند او پيداست. در گذشته اين ورزش باستاني از رونق بيشتري برخوردار بوده  است و حتي پهلواناني از روستاهاي همسايه نيز براي اين نبرد تن به تن به طبر مي آمده اند. از همان قديم اين ورزش تنها در ايام نوروز برگزار مي شده و در روز سيزده بدر به اوج خود مي رسيده است.

سيزده بدر امسال نيز مراسم كشتي چوخه در باغ حاج بتول در لق لق برگزار شد. بنده متاسفانه نتوانستم در اين مراسم شركت كنم و اگر كسي از اين برنامه جالب و باستاني عكس و يا خاطره اي دارد براي من بفرستد تا در وبلاگ قرار دهم.

كشتي امسال با يك حادثه همراه بود. نقدعلي يوسفي هنگام كشتي با حسن عابدي دچار آسيب ديدگي از ناحيه بازو شد. در بتدا تصور شد كه استخوان دستش شكسته است اما چند روز بعد خبر رسيد كه تنها يك در رفتگي ساده بوده است.

(اگر كسي در مورد رخدادهاي كشتي امسال و برندگان نهايي اطلاعاتي دارد لطفا براي من بفرستد).