بدنبال تپه ( هگمتانه) نگاهي كوتاه به تپه مصلي لازم است. تپه طبيعي مصلا يكي از تپه هاي باستاني داخل شهر است . از اينكه در گذشته نماز عيدين را در فراز آن اقامه مي شده است به اين نام ناميده مي شود. به نظر مي رسد تپه مصلا در راستاي تپه سنگ شير و هگمتانه قرار دارد و به هم پيوسته بوده اند. به نظر برخي از تاريخ نگاران اين تپه در دوره هاي پيش از اسلام با رونق بوده و برج و باروئي داشته كه ويرانه هايش هنوز باقيست گرچه بعضي از صاحب نظران كاخهاي دولت مادرا در فراز آن مي دانند ليكن در دوره پارتها تپه مصلا داراي استحكا مات نظامي بوده است و بعضي آثار پيدا شده از آن دوره مويد اين نكته است .

 تپه مصلا از سمت شمالي خود بوسيله عبور رودخانه ( آلو سجرد ) و خيابان شهدا ( شورين ) از تپه هگمتانه و بوسيله خيابان و ميدان صدف از سمت جنوب شرقي از تپه سنگ شير بريده شده است.

(آقاي دكتر اذكائي در كتاب فرمانروايان گمنام ) پيرامون تپه مصلا مي نويسد :  مصلا ( نمازگاه) جايگاه نيايش "‌ اردي ويسور ناهيد " و اساسا" معبد " آناهيتا "‌ ي مشهورپيش از اسلام بر روي آن قرار داشته . همان معبدي كه " آشيوخوس " خزاين آين را غارت كرده ودر جاي ديگر به نام كنوني  ميلچري (منوچهري فعلي ) ظاهرا" براي  مهر ( ايشتار) برپا بوده است. ودر كتاب ( هگمتانه نوشته دكتر محمد تقي مصطفوي )‌ آمده است در قسمت شرقي همدان به مسافت مختصري از جنوب تپه هگمتانه تپه بزرگ ديگري بطول تقريبي 600 متر ( شمالي - جنوبي) و عرض تقريبي 400 متر ( شرقي - غربي) قرار دارد. تنها اثر تاريخي اين تپه بقاياي برج و باروي ساده و ستبر مربوط به عهد اشكانيان بر فراز آن است).

تپه مصلا خاطرات تلخ وشيريني از همدان در خود دارد كه هر كدام بحثي جداگانه است . از جمله خاطرات تلخ اين تپه قتل عام وحشيانه ( مرد آويچ زياري در سال 319 ه- ق ) است . در معرفي تنديس سنگ شير مختصر اشاره اي شد توضيح ديگر اينكه پس از سه روز قتل و كشتار از مردم شهر كه با شجاعت در مقابل مرد آويچ مقاومت مي كردند بدستور مرد اويچ مردم بدنبال امان يافتن در مصلا جمع شدند. جمعيت بدون اسلحه از زن وكودك ومردان پير و جوان خود را در محاصره جلادان مرد اويچ ديدند كه نه راه گريز داشتند و نه اسلحه نبرد . گويند هزاران نفر از دم تيغ و شمشير خو نخواران زياري گذشتند و سينه هاي سبز تپه مصلا به خون آنان گلگون گرديد.

از جمله ديگر رويدادهاي تاريخي در تپه مصلي زد و خورد قزانها به سركردگي رضا خان مير پنج با ژندارم ها به فرماندهيمحمد تقي خان پسيان ( 1309- 1343 ه- ق) معروف به كلنل محمد تقي خان است توضيح مختصر اين كه نيروي ژندارمري در اوايل دوره قاجار نخستين نيروي فرم ديده بود كه انتظامات را به عهده داشت و قزاق ها گروه ديگر كلنل محمد تقي خان كه در آلمان تحصيل كرده بودوباحكومت مستبدانه نمي توانست همراه شود در برخوردي با قزاقهاي مقيم در همدان در تپه مصلي موقعيت هائي به دست آورد . پس از كودتاي حوت1299 كه منجر به خاتمه حكومت قاجار و روي كار آمدن دوره پهلوي شد به فرمان قوام السلطنه در خراسان كشته شد.

همچنين گفته مي شود در دوره قاجار هنگامي كه گروه شيخي ها كه يك گروه انشعابي مذهبي بود نزاعي بين آنها و اهالي متدين شهر همدان بوجود آمده است كه دامنه نزاع به تپه مصلي كشيده مي شود و سنگر بندي مي كنند ساعتها مي جنگند . همانطور كه اشاره شد حوادث و رخدادهاي در تپه مصلاهر كدام جداگانه مطلبي بزرگ و قابل بحث است. امروزه تپه مصلا تقريبا" در ميانه شهر قرار گرفته و برخي ساختمانهاي دولتي با سيمائي باز در دامنه هاي آن چهره به شهر گشوده و نظاره گر شهر پر جوش و خروش همدان هستند.